Psikoloji, insan davranışlarının oluşum biçimini ve nedenlerini, içinde bulunulan ortam ve koşullara göre anlamaya çalışan bilimsel çabaya verilen addır.

-İnsanlardave hatta ilk bakışta göremediğimiz davranışları; düşünme, öğrenme, duygu ve heyecan, gerginlik gibi insanın psikolojik süreçlerini inceler,
– İnsan ve hayvan davranışlarının fizyolojik nedenlerini araştırır..
– İleri derecede davranış bozukluklarının tanı ve tedavisine yönelik çalışmalarda (psikoterapi) bulunur. Hafif uyum sorunlarının çözümlenmesine yönelik danışmanlık yapar,
– Genel olarak psikolojik gereksinimleri ve sorunları saptar. Çözüm yollarını araştırır,
– Bireylerin mesleki uyumlarının, kişiler arası iletişim becerilerinin geliştirilmesine çalışır.

Kişilik Nedir?

Tdk’ya göre kişilik, aşağıda sıraladıklarımızdır:

1. Bir kimseye özgü belirgin özellik, manevi ve ruhsal niteliklerinin bütünü, şahsiyet
2. İnsanlara yakışacak durum ve davranış
3. Bireyin toplumsal hayatı içinde edindiği alışkanlıkların ve davranışların bütünü
4. Herhangi bir kişi için, herhangi bir kişiye yetecek miktarda olan
5. Herhangi bir sayıda kişiden oluşan
6. Yabanlık

Sözlük tanımlarında da dikkatinizi çekebileceği gibi, kişilik açısından önemli bazı noktalar: “kişiye özgülük”, “manevilik ve ruhsallık”, “bütünlük”, “alışkanlık ve davranış bütünlüğü” oluyor.

Kişilik, bir insanı başkalarından ayıran, işlevselliğin tüm alanlarında sergilenen, kendine özgü duygu, düşünce, tutum ve davranış örüntülerinin bütünüdür. Ayrıca içinde bulunulan an, biyolojik durum veya sosyal ortam ile açıklanamayan biçimde süreklilik gösteren özellik ve eğilimler barındırmaktadır.

Kişilik Bozuklukları Nelerdir?

Kişilik bozukluğu aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

“Sosyal ve mesleki işlevselliği zedeleyen, uzun süreli, esnek olmayan ve uyumsuz kişilik özelliklerini içeren bir grup bozukluk”

bireyin içinde bulunduğu kültürün beklentilerinden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süreklilik arz eden bir iç yaşantılar ve davranışlar örüntüsüdür. Bu sapmalar özellikle düşünce farklılıklarında (kişinin kendisini, başkalarını ve olayları yorumlama biçiminde), duygulanım farklılıklarında (duygusal tepkilerin görülme aralığı, yoğunluğu, değişkenliği ve uygunluğu), insanlar arası ilişkilerde yaşanan sorunlarda ve dürtü kontrolünde yaşanan zorluklarda kendisini göstermektedir.

Kişilik bozukluklarının toplumda görülme sıklığı %6 ile %9 arasında değişmektedir.

Kaç çeşit kişilik bozukluğu vardır?

 

Kişilik bozuklukları, 3 küme altında 9 kategoriye ayrılır:

A kümesi: Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik bozukluğu.

B kümesi: Histriyonik, borderline, narsisistik, antisosyal kişilik bozukluğu.

C kümesi: Obsesif-kompulsif, çekingen, bağımlı kişilik bozukluğu.

A kümesine ait kişilik bozukluklarına sahip hastalar, sıra dışı davranışlar sergilerler. B kümesine ait kişilik bozukluklarına sahip hastalar, dramatik ve duygusaldır. C kümesine ait kişilik bozukluklarına sahip hastalar ise kaygılı ve korkuludur. Ancak bunların hepsi genel belirtilerdir. Elbette kümelerin altında yer alan her kişilik bozukluğunun kendine özgü belirtileri vardır. Ayrıca farklı kişilik bozuklukları birbirinden çok keskin sınırlarla ayrılmazlar. Her kişilik bozukluğu, aynı zamanda bir diğerini de içinde barındırır.

A KÜMESİ 

1)Paranoid kişilik bozukluğu

Görülme sıklığı toplumun %0,5- 2,5 dur. Ailesinde şizofreni ve sanrılı bozukluğu olanlarda daha sık görülür. Erkeklerde kadınlara göre daha sıktır.

Yerleşik inanç	İnsanlar tehlikelidir
Açık davranış	Tetikte olma
Fazla gelişmiş stratejiler	Tetikte olma, şüphecilik, güvensizlik
Az gelişmiş stratejiler	Huzur, güven, kabullenme
Temel duygulanım	Kaygı, öfke

2) Şizoid Kişilik Bozukluğu

Toplumun %7,5 unu etkilediği öne sürülmektedir. Şizofrenik yakınları olanlarda daha sık görülmekle birlikte erkeklerde kadınlara oranla iki kat daha sık tanılanmıştır.

Yerleşik inanç	Kendime ait bir dünyam olmalı
Açık davranış	izolasyon
Fazla gelişmiş stratejiler	Otonomi
Az gelişmiş stratejiler	Karşılıklılık
Temel duygulanım	Soğuk, ilgisiz, izole

3) Şizotipal Kişilik Bozukluğu

Toplumun %3 ünde görülen bir kişilik bozukluğudur. Şizofrenik yakınları olanlarda daha sık görülmektedir. Erkeklerde daha sıktır.

-Bu kişilik bozukluğu özgün tipik inanç ve stratejilerden oluşan bir küme sergilemez. Özgün içerikten çok düşüncedeki özellikleriyle karakterize edilir.-

Bu kişilerin yineleyici illüzyonları, büyüsel ve telepatik düşünceleri ve referans fikirleri vardır. Bu yüzden toplum tarafından dışlanmak ve aşağılanmak korkusu yaşarlar. Yaşadıkları duygulanımları denetim altında tutmak ve göstermeme çabaları kendilerine ve topluma gittikçe artan bir yabancılaşmayı ve bunun baskısını beraberinde getirir. Bu boşluğu telafi etmek adına zihinlerinde yarattıkları dünyaya daha çok sarılırlar.

Yabancılaşma hissinin artışı ve yarattığı bunalım psikotik bir süreci tetikleyebilir.

Mezheplere katılabilir, büyücülük ya da acayip dinsel uygulamalar içinde olabilirler. Böylece var olduklarını kendilerine kanıtlarlar. Duygulanım sınırlıdır. Davranışları düzenli değil, değişkendir. Konuşmaları belirgin tutarsızlıklar ve anlamsız öğeler taşımasa da olağana aykırıdır. Çevresel konuşurlar düşüncelerini belirli bir düzen dahilinde anlatamazlar.

Şizotipal kişiler tutarlı bir çizgide toplumsal başarı gösteremezler. Okul ve iş geçmişleri başarısızlıklarla dolu olabilir.

B KÜMESİ 

1) Antisosyal Kişilik Bozukluğu

Görülme sıklığı erkeklerde %3-7 arasındadır kadınlarda ise %1 dolaylarındadır.

Yerleşik inanç	Diğerleri ele geçirmek içindir. Onlar saldırmadan ben saldırmalıyım.
Açık davranış	Saldırma
Fazla gelişmiş stratejiler	Savaşma, Tetikte olma, avcı
Az gelişmiş stratejiler	Empati, karşılıklılık, sosyal hassasiyet
Temel duygulanım	Pişmanlık hissetmezler.

2) Sınırda Kişilik Bozukluğu

Görülme sıklığı %2 dolaylarındadır. Kadınlarda daha sık görülür. Bu kişilerin %90 ında başka bir psikiyatrik rahatsızlık daha görülür.

-Bu kişilik bozukluğu tek tip inanç ve stratejilerden oluşan bir küme sergilemez.-

Yerleşik inanç

Kötüyüm ve istenilmiyorum Bu dünya tehlikelidir Güçsüzüm ve zayıfım

 

3) Histriyonik Kişilik Bozukluğu

Görülme sıklığı toplumda % 2-3 arasındadır.

Yerleşik inanç	Yetersizim zayıfım, dikkate değer değilim- etkilemeliyim
Açık davranış	Dikkat çekme onaylanma arama- dramatik davranışlar
Fazla gelişmiş stratejiler	Teşhircilik, ifade etme, etki altında bırakma
Az gelişmiş stratejiler	Yansıtma kontrol sistemleştirme
Temel duygulanım	Hangi duygu olursa olsun aşırı ve dramatik

 

4) Narsisistik Kişilik Bozukluğu

Toplumda görülme sıklığı %1 dir.

Yerleşik inanç	Zayıfım yetersizim istenilmiyorum
Kompanse edici inanç	Özelim öncelikliyim güçlüyüm
Açık davranış	Büyüklenmecilik
Fazla gelişmiş stratejiler	Büyüklenmecilik, rekabetçilik
Az gelişmiş stratejiler	Paylaşımcılık, grup kimliği
Temel duygulanım	Soğuk, ilgisiz, kırılgan, öfkeli

C KÜMESİ

1) Çekingen Kişilik Bozukluğu

Toplumda görülme sıklığı %0,5-1 arasındadır. Ancak lara varan oranları bildiren yayınlar da vardır.

Yerleşik inanç	İstenilmiyorum yetersizim incinebilirim
Açık davranış	Yakınlıktan kaçınma
Fazla gelişmiş stratejiler	Sosyal incinebilirlik çekinme bastırma
Az gelişmiş stratejiler	Girişkenlik esneklik
Temel duygulanım	Kaygı

 

2) Bağımlı Kişilik Bozukluğu

Görülme sıklığı tüm kişilik bozuklukları içerisinde %2,5 dur. Kadınlarda daha sık görülür.

Yerleşik inanç	Ben çaresizim (tek başıma hayatta kalamam)
Açık davranış	Boyun eğici
Fazla gelişmiş stratejiler	Yardım arayan yapışan
Az gelişmiş stratejiler	Otonomi
Temel duygulanım	Kaygı, yalnızken depresif

3) Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu

Görülme sıklığı yaklaşık %1 dir. Erkeklerde daha sık görülür.

Yerleşik inanç	Her an kontrolümü yitirebilirim. Hata yapmamalıyım
Açık davranış	Mükemmeliyetçilik
Fazla gelişmiş stratejiler	Kontrol sorumluluk sistemleştirme
Az gelişmiş stratejiler	Spontanlık neşelilik
Temel duygulanım	İçten içe Kaygı, depresyon. Dış görünüm soğuk

 

Kişilik Bozukluklarının En Önemli Nedenleri Nelerdir?

Kişilik bozukluklarının en belirgin nedeni, genetik etmenlerdir. Genetik mirasında kişilik bozukluğu olan bir birey, eğer çocukluk döneminde çeşitli travmalar da yaşarsa; kişilik bozukluğu ortaya çıkma ihtimali oldukça yüksektir.